Czy wiesz, że nawet połowa pacjentów leczonych na depresję może w rzeczywistości cierpieć na chorobę afektywną dwubiegunową? W Polsce choroba ta dotyka około 2% ludzi, a globalnie, w 2019 roku na ChAD cierpiało około 40 milionów osób. To przewlekłe zaburzenie nastroju jest trudne do zdiagnozowania, a wczesne objawy łatwo pomylić z innymi chorobami. W tym artykule wyjaśniamy, jak rozpoznać tę chorobę, czym różni się od depresji i kiedy warto rozważyć test na dwubiegunowość.
Przeczytaj też:
Czym jest choroba afektywna dwubiegunowa (CHAD)?
Choroba afektywna dwubiegunowa (CHAD) to zaburzenie psychiczne, w którym u pacjenta naprzemiennie występują epizody depresji oraz manii lub hipomanii. Wpływają one na nastrój, poziom energii, aktywności i funkcjonowania społecznego. Między fazami choroby mogą pojawiać się okresy remisji – czasowe ustąpienie objawów.
CHAD klasyfikowana jest jako zaburzenie afektywne w międzynarodowych systemach diagnostycznych. W ICD-11 (Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób) jako zaburzenie afektywne dwubiegunowe (bipolar affective disorder), a w DSM-5 (Diagnostyczny i Statystyczny Podręcznik Zaburzeń Psychicznych) jako zaburzenia dwubiegunowe i pokrewne (bipolar and related disorders).
Zgodnie z kryteriami rozpoznania, do zdiagnozowania tej choroby wystarczy, by w życiu pacjenta wystąpił przynajmniej jeden epizod manii lub hipomanii – nawet jeśli wcześniej rozpoznawano wyłącznie depresję. To podstawowa różnica między CHAD a depresją jednobiegunową (CHAJ), w której nie pojawiają się epizody podwyższonego nastroju.
Zrozumienie specyfiki tej choroby ma kluczowe znaczenie, ponieważ w wielu przypadkach pierwsze objawy mogą przypominać typową depresję.
Szacuje się, że nawet 50% pacjentów leczonych z powodu nawracających epizodów depresyjnych otrzymuje ostatecznie diagnozę CHAD – najczęściej dopiero po kilku latach obserwacji.
Główna trudność polega na tym, że u części chorych epizody manii lub hipomanii pojawiają się później niż epizody depresyjne albo mają łagodny przebieg, który nie zostaje od razu rozpoznany.
Dodatkowym utrudnieniem w rozpoznaniu mogą być epizody mieszane – stany, w których objawy depresji i manii występują jednocześnie lub bardzo szybko się zmieniają. Przykładem może być połączenie gonitwy myśli z obniżonym nastrojem i drażliwością.
Warto też pamiętać, że choroba afektywna dwubiegunowa nie ogranicza się wyłącznie do zaburzeń psychicznych. U pacjentów z CHAD częściej współwystępują inne problemy zdrowotne – zarówno psychiatryczne, jak i somatyczne.
Depresja poporodowa aż 2,5 razy częściej pojawia się u kobiet z CHAD niż u tych z depresją jednobiegunową. Z kolei ryzyko śmierci z przyczyn sercowo-naczyniowych u pacjentów z CHAD jest ponad dwukrotnie wyższe niż w populacji ogólnej.
Choć CHAD to choroba przewlekła, istnieją skuteczne metody, które pozwalają ją kontrolować. Warunkiem jest jednak trafna diagnoza – najlepiej postawiona jak najwcześniej, by ograniczyć ryzyko wystąpienia powikłań i poprawić jakość życia pacjenta.
Warianty CHAD
Choroba afektywna dwubiegunowa może przebiegać w różny sposób – w zależności od rodzaju i nasilenia epizodów. Dlatego w klasyfikacjach psychiatrycznych wyróżnia się kilka podtypów CHAD. Różnice dotyczą przede wszystkim obecności epizodów manii, hipomanii i depresji, a także częstotliwości ich występowania. Znajomość tych wariantów pomaga lepiej zrozumieć przebieg choroby i dobrać odpowiednie leczenie.
Objawy choroby afektywnej dwubiegunowej typu I
W typie I głównym objawem jest epizod manii. To stan, w którym pacjent doświadcza znacznie podwyższonego nastroju, nadmiernej energii, zmniejszonej potrzeby snu i impulsywnych zachowań. Objawy manii są na tyle nasilone, że często prowadzą do poważnych zaburzeń funkcjonowania – zarówno w życiu osobistym, jak i zawodowym. Epizod maniakalny może wymagać hospitalizacji, zwłaszcza jeśli pojawiają się objawy przypominające psychozę (np. urojenia, zaburzenia postrzegania rzeczywistości).
U większości pacjentów z typem I występują również epizody depresyjne – niekiedy długotrwałe i ciężkie. Cykliczne przechodzenie od fazy depresji do manii i odwrotnie jest typowe dla przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej.
Ważne
Wystąpienie choćby jednego epizodu manii w życiu wystarcza do rozpoznania CHAD typu I, niezależnie od obecności epizodów depresyjnych.
Charakterystyka choroby afektywnej dwubiegunowej typu II
W typie II nie występują pełne epizody manii, ale zamiast nich pojawiają się epizody hipomaniakalne – łagodniejsze formy podwyższonego nastroju. Objawy hipomanii to m.in. zwiększona energia, mniejsze potrzeby snu, wzmożona aktywność i poczucie euforii lub drażliwości. Choć hipomania może nie zaburzać codziennego funkcjonowania w takim stopniu jak mania, nadal bywa źródłem poważnych trudności – zwłaszcza jeśli przechodzi niezauważona.
Charakterystyczną cechą typu II są nasilone i często nawracające epizody depresji, które mogą dominować w obrazie choroby. Z tego powodu pacjenci z CHAD typu II bywają przez długi czas leczeni na depresję, a hipomania pozostaje niezdiagnozowana.{
Do rozpoznania CHAD typu II wystarczy jeden epizod hipomanii i jeden epizod depresyjny. Brak manii odróżnia ten typ od CHAD typu I.
Cyklotymia
Cyklotymia to łagodniejsza, ale przewlekła forma choroby afektywnej dwubiegunowej. U osób z tym rozpoznaniem przez co najmniej dwa lata (lub jeden rok u dzieci i młodzieży) występują częste wahania nastroju – od łagodnych objawów depresyjnych po objawy hipomaniakalne. Żadne z nich nie spełniają jednak kryteriów pełnych epizodów.
Chociaż objawy cyklotymii mogą mieć mniejsze nasilenie niż w typach I i II, zaburzenie to również wpływa na codzienne funkcjonowanie i jakość życia. Cyklotymia bywa trudna do wykrycia, ponieważ zmiany nastroju są subtelne, ale przewlekłe – co sprawia, że pacjenci rzadko zgłaszają się do specjalisty na wczesnym etapie choroby.
ChAD z szybką zmianą faz (rapid cycling)
W niektórych przypadkach przebieg choroby afektywnej dwubiegunowej jest szczególnie dynamiczny. O tzw. szybkim cyklowaniu (rapid cycling) mówimy wtedy, gdy w ciągu 12 miesięcy dochodzi do co najmniej czterech epizodów nastroju – depresyjnych, maniakalnych lub hipomaniakalnych.
Zmiany nastroju mogą następować szybko, czasem nawet z dnia na dzień. Ten wariant CHAD częściej występuje u kobiet i jest trudniejszy w leczeniu. Wymaga starannego monitorowania objawów, dokładnej diagnozy i dobrze dobranego leczenia farmakologicznego – szczególnie dlatego, że rapid cycling wiąże się z większym ryzykiem nawrotów choroby i gorszą odpowiedzią na niektóre leki przeciwdepresyjne.
Choroba dwubiegunowa – objawy
Objawy choroby afektywnej dwubiegunowej są zróżnicowane i zmienne – mogą przyjmować postać depresji, manii lub hipomanii. Z tego powodu ChAD bywa trudna do rozpoznania, szczególnie w początkowych etapach, gdy objawy depresyjne wysuwają się na pierwszy plan. Dla trafnej diagnozy kluczowe jest zidentyfikowanie także okresów podwyższonego nastroju, które odróżniają ChAD od depresji jednobiegunowej.
Epizod depresyjny – często występujące symptomy
Faza depresyjna w przebiegu ChAD jest często głęboka i długotrwała. Objawy mogą obejmować:
znaczne obniżenie nastroju – od smutku i przygnębienia po drażliwość i uczucie złości,
spadek energii i apatię, trudności w podejmowaniu codziennych aktywności,
zaburzenia snu – zarówno bezsenność, jak i nadmierną senność,
zmiany apetytu – brak łaknienia lub jego wzmożenie, co wpływa na masę ciała,
obniżoną samoocenę, poczucie winy, beznadziejność,
trudności z koncentracją i pamięcią,
myśli samobójcze lub próby samobójcze,
w niektórych przypadkach także objawy psychotyczne, takie jak urojenia czy halucynacje.
Epizod maniakalny i hipomania – czym się różnią?
Podczas epizodów manii lub hipomanii nastrój chorego staje się nienaturalnie podwyższony lub drażliwy. Typowe objawy to:
zwiększona energia i pobudzenie,
zmniejszona potrzeba snu bez odczuwania zmęczenia,
gonitwa myśli, szybka i intensywna mowa,
trudności z koncentracją, częsta zmiana tematu,
nadmierna pewność siebie, impulsywność, brak krytycyzmu,
ryzykowne decyzje (wydatki, zachowania seksualne, jazda samochodem bez ostrożności),
towarzyskość granicząca z nadaktywnością, drażliwość.
Epizod maniakalny musi trwać co najmniej 7 dni i zwykle znacząco zaburza funkcjonowanie. Nierzadko wymaga hospitalizacji, zwłaszcza jeśli pojawiają się objawy psychotyczne. Hipomania to łagodniejsza forma – trwa minimum 4 dni i nie powoduje znacznych zakłóceń w życiu zawodowym czy społecznym, ale nadal jest zauważalna dla otoczenia.
{W obu przypadkach objawy nie mogą wynikać z działania leków, alkoholu ani innych substancji psychoaktywnych.}
Epizody mieszane: objawy depresji i manii jednocześnie
W niektórych okresach pacjent może doświadczać objawów depresyjnych i maniakalnych jednocześnie – to tzw. epizody mieszane. Przykładem może być połączenie gonitwy myśli z uczuciem wewnętrznej pustki, smutku i beznadziei. Ten typ przebiegu jest szczególnie trudny do zniesienia i często zwiększa ryzyko impulsywnych działań oraz myśli samobójczych.
Wczesne objawy, na które warto zwrócić uwagę
Początek choroby afektywnej dwubiegunowej rzadko wygląda spektakularnie. Często są to subtelne zmiany nastroju, energii i funkcjonowania, które mogą wydawać się „zwykłymi” wahaniami emocjonalnymi. Wczesne sygnały ostrzegawcze to m.in.:
nieregularny sen (trudności z zasypianiem lub wstawaniem),
zmiany apetytu, drażliwość, niepokój,
wyraźne zmiany energii i motywacji – niezależne od sytuacji zewnętrznych,
epizody nadmiernej aktywności lub przeciwnie – zupełnego wycofania,
trudności w utrzymaniu uwagi, zmienność koncentracji.
Dla wielu pacjentów charakterystyczne jest także silne nasilenie emocji – niezależnie od ich kierunku. Takie zmiany nie powinny być bagatelizowane, zwłaszcza jeśli występują cyklicznie lub zaczynają wpływać na codzienne życie.
Choroba afektywna dwubiegunowa wiąże się z wysokim ryzykiem samobójstw – według danych nawet 18–54% pacjentów doświadcza prób samobójczych w przebiegu choroby.
Z uwagi na wpływ objawów na funkcjonowanie społeczne, rodzinne i zawodowe, w przypadku podejrzenia CHAD wskazana jest jak najszybsza konsultacja psychiatryczna.
Kiedy warto wykonać test diagnostyczny na chorobę dwubiegunową?
Test na dwubiegunowość może być pomocnym narzędziem przesiewowym, zwłaszcza gdy u pacjenta występują objawy sugerujące naprzemienne fazy depresji oraz manii lub hipomanii. Warto go rozważyć, jeśli:
epizody depresyjne nawracają, a leczenie nie przynosi trwałej poprawy,
zdarzają się okresy nadmiernej energii, zmniejszonej potrzeby snu, impulsywności lub euforii,
występują gwałtowne zmiany nastroju – szczególnie jeśli pojawiają się bez wyraźnej przyczyny,
otoczenie zwraca uwagę na nietypowe zachowania w różnych okresach, np. nadaktywność przeplataną z apatią.
Testy te służą wyłącznie do wstępnej oceny ryzyka i nie stanowią podstawy do postawienia diagnozy. Ich wynik może być wskazówką, że warto skonsultować się z psychiatrą, ale nie zastępuje profesjonalnej oceny lekarskiej.
Ostateczną diagnozę choroby afektywnej dwubiegunowej stawia wyłącznie lekarz psychiatra – na podstawie wywiadu klinicznego, obserwacji przebiegu choroby i oceny objawów w czasie.
Kwestionariusze w ocenie zaburzenia nastroju – MDQ, HCL-32
Najczęściej wykorzystywanymi testami przesiewowymi są:
MDQ (Mood Disorder Questionnaire) – krótki kwestionariusz opracowany przez Roberta M.A. Hirschfelda. Pomaga wychwycić objawy manii i hipomanii, z naciskiem na zmienność nastroju i wpływ objawów na codzienne życie.
HCL-32 (Hypomania Checklist) – zawiera 32 pytania dotyczące zachowań i emocji charakterystycznych dla fazy hipomaniakalnej, takich jak zwiększona aktywność, towarzyskość, nadmierna pewność siebie czy zmniejszona potrzeba snu.
Oba testy mają charakter samooceny – można je wypełnić samodzielnie, zazwyczaj online lub w gabinecie specjalisty. Odpowiedzi zaznacza się w formie „tak/nie” lub na skali. Wynik testu nie ma wartości diagnostycznej sam w sobie, ale może być istotnym punktem wyjścia do dalszej rozmowy z lekarzem.
Jeśli test wskazuje na ryzyko ChAD, warto jak najszybciej umówić się na konsultację lekarską, by przeprowadzić pełną ocenę stanu zdrowia psychicznego.
Diagnoza choroby dwubiegunowej – jak wygląda?
Rozpoznanie choroby afektywnej dwubiegunowej (CHAD) nie opiera się na jednym badaniu czy teście. To proces, który wymaga dokładnej analizy historii przebiegu choroby, obserwacji zmian nastroju w czasie i wykluczenia innych możliwych przyczyn objawów. Często diagnoza stawiana jest dopiero po dłuższej obserwacji, ponieważ objawy mogą zmieniać się cyklicznie, a fazy hipomanii bywać łagodne i trudne do uchwycenia.
Ze względu na to, że CHAD bywa mylona z depresją jednobiegunową, ważne jest, by diagnostyką zajmował się doświadczony lekarz psychiatra. Postawienie trafnej diagnozy wymaga spojrzenia na całość objawów i ich zmienność – a nie tylko na obecny stan pacjenta.
Rola psychiatry i wywiadu klinicznego w diagnozowaniu CHAD
Podstawą rozpoznania CHAD jest szczegółowy wywiad psychiatryczny. Lekarz zbiera informacje na temat:
liczby i rodzaju epizodów choroby – depresyjnych, maniakalnych, hipomaniakalnych,
czasu ich trwania, nasilenia objawów i wpływu na funkcjonowanie,
sytuacji życiowej i stresorów psychospołecznych,
ewentualnego nadużywania alkoholu i substancji psychoaktywnych,
występowania podobnych zaburzeń w rodzinie,
przebiegu wcześniejszego leczenia i odpowiedzi na leki przeciwdepresyjne.
Często pomocny okazuje się również wywiad z bliskimi, zwłaszcza jeśli pacjent nie pamięta lub nie dostrzega wszystkich epizodów, np. hipomanii.
W diagnozie mogą zostać wykorzystane kwestionariusze pomocnicze, takie jak Kwestionariusz Zaburzeń Nastroju Hirschfelda i Skala Manii Younga – narzędzie służące do oceny nasilenia objawów maniakalnych. Choć te skale wspierają proces diagnostyczny, nie zastępują profesjonalnej oceny psychiatrycznej. Zdarza się, że diagnoza wymaga kilku wizyt oraz prowadzenia dzienniczka objawów przez pacjenta, by wychwycić zmienność nastroju w czasie.
Wystąpienie jednego epizodu manii lub hipomanii w historii pacjenta wystarcza, by wykluczyć depresję jednobiegunową i rozpoznać CHAD – nawet jeśli obecnie objawy nie są aktywne.
Jak wygląda leczenie choroby dwubiegunowej?
Leczenie choroby afektywnej dwubiegunowej różni się istotnie od leczenia depresji jednobiegunowej. O ile w depresji często stosuje się selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), to w CHAD ich samodzielne podawanie może być ryzykowne – może nasilić objawy hipomanii lub manii. Dlatego podstawą leczenia są stabilizatory nastroju, które pomagają kontrolować zmienność faz choroby i zapobiegać nawrotom.
Skuteczne leczenie CHAD wymaga zwykle podejścia złożonego – łączącego farmakoterapię, psychoterapię oraz psychoedukację. Współpraca pacjenta z lekarzem psychiatrą i zrozumienie mechanizmu choroby mają kluczowe znaczenie dla osiągnięcia stabilizacji.
Umów teleporadę z lekarzem
Oszczędź czas i zadbaj o swoje zdrowie bez wychodzenia z domu. Porozmawiaj z lekarzem przez telefon, otrzymaj diagnozę i zalecenia – szybko i bezpiecznie.
Leczenie farmakologiczne i psychoterapia
Tak jak wspomniano, w leczeniu farmakologicznym stosuje się stabilizatory nastroju, takie jak lit, lamotrygina, kwas walproinowy, a także atypowe leki przeciwpsychotyczne, szczególnie w leczeniu manii i epizodów mieszanych. Leki przeciwdepresyjne stosuje się tylko w połączeniu ze stabilizatorami, nigdy jako monoterapia. W niektórych przypadkach uzupełnieniem terapii są środki nasenne lub przeciwlękowe.
Dobór leków zależy od rodzaju i nasilenia objawów, historii przebiegu choroby i reakcji pacjenta na wcześniejsze leczenie. Konieczna jest regularna kontrola i ocena skutków ubocznych.
Przeczytaj też: Skuteczne leki na dwubiegunowość – jak wybrać i gdzie kupić?
Psychoterapia pełni funkcję wspierającą – nie zastępuje leków, ale może znacząco poprawić funkcjonowanie pacjenta. Najczęściej stosowane podejścia to:
terapia poznawczo-behawioralna (CBT) – pomoc w identyfikacji i zmianie szkodliwych wzorców myślenia i zachowań,
terapia interpersonalna i rytmu dobowego (IPSRT) – skupia się na regulacji codziennych rytmów i relacji społecznych,
psychoedukacja – przekazuje wiedzę o mechanizmach choroby, uczy rozpoznawania objawów nawrotu i wzmacnia zaangażowanie w leczenie.
Edukacja chorego i jego bliskich to ważny element terapii – pomaga lepiej rozumieć objawy i wspierać pacjenta w kryzysie.
Profilaktyka nawrotów
Leczenie CHAD to proces długoterminowy – jego celem nie jest tylko wygaszenie bieżącego epizodu, ale również zapobieganie nawrotom i utrzymanie remisji. W tym celu kontynuuje się farmakoterapię także w okresach bezobjawowych, monitoruje się skutki uboczne i wczesne oznaki zmiany fazy choroby, a lekarz dostosowuje leczenie do zmieniających się potrzeb pacjenta. Często zaleca się też pacjentom prowadzenie dziennika nastroju lub korzystanie z aplikacji do monitorowania samopoczucia.
Fundamentami skutecznej profilaktyki są regularne wizyty kontrolne, przestrzeganie zaleceń lekarskich i unikanie czynników ryzyka (nadużywanie alkoholu, brak snu, przewlekły stres).
Jak żyć z chorobą dwubiegunową na co dzień?
Mimo że choroba afektywna dwubiegunowa jest zaburzeniem przewlekłym, wielu pacjentów prowadzi stabilne i satysfakcjonujące życie – pod warunkiem odpowiedniego leczenia, samopoznania i wsparcia ze strony otoczenia. Dobre funkcjonowanie jest możliwe, ale wymaga systematycznego podejścia i świadomego zarządzania codziennością.
Wyzwania codziennego życia z CHAD
Życie z CHAD oznacza zmienność – osoby z tą diagnozą doświadczają okresów podwyższonego nastroju (manii lub hipomanii), przeplatanych fazami depresji. Związane z tym wahania nastroju wpływają na energię, motywację i sposób funkcjonowania.
W fazie manii mogą pojawić się impulsywne, ryzykowne decyzje – nadmierne zakupy, nierozważne działania zawodowe, konflikty w relacjach. Z kolei faza depresyjna to często czas wycofania, braku energii i trudności w wykonywaniu nawet prostych obowiązków. Te zmiany utrudniają utrzymanie ciągłości w pracy, edukacji i relacjach społecznych.
{Osoby z CHAD często lepiej funkcjonują w pracy o elastycznym grafiku, mniejszej presji i jasnych zasadach – np. tryb hybrydowy, zadaniowy.}
Co pomaga w stabilizacji?
1. Stały rytm dnia. Regularne godziny snu, posiłków i aktywności wspierają równowagę emocjonalną. Zmiany rytmu dobowego (np. zarwane noce) mogą destabilizować nastrój i wywołać epizod choroby.
2. Sen. Brak snu to jeden z najczęstszych wyzwalaczy fazy maniakalnej lub depresyjnej. Utrzymywanie zdrowych nawyków związanych z zasypianiem ma kluczowe znaczenie.
3. Praca w dostosowanych warunkach. Mniejsze obciążenie obowiązkami, unikanie nadmiernego stresu i elastyczność pomagają zachować stabilność emocjonalną.
4. Stabilne relacje. Bliscy, którzy rozumieją przebieg choroby i jej mechanizmy, są ważnym źródłem wsparcia. Zrozumienie i empatia znacząco poprawiają jakość życia chorego.
5. Grupy wsparcia. Kontakt z innymi osobami z podobnymi doświadczeniami może dawać poczucie wspólnoty i zredukować poczucie izolacji.
6. Psychoedukacja. Poznanie typowego przebiegu CHAD, umiejętność rozpoznawania sygnałów nawrotu i współpraca z lekarzem psychiatrią zwiększają szanse na stabilność.
7. Styl życia. Zbilansowana dieta, regularna aktywność fizyczna, ograniczenie alkoholu i techniki relaksacyjne (np. medytacja, mindfulness) sprzyjają równowadze psychicznej.
Rola bliskich. Jak wspierać osobę z CHAD?
Bliscy odgrywają ważną rolę w codziennym funkcjonowaniu osoby z chorobą dwubiegunową. Ich zrozumienie i cierpliwość mają realny wpływ na skuteczność leczenia i jakość życia chorego. W fazie manii najważniejsze jest zapewnienie bezpieczeństwa – warto unikać konfrontacji i niepotrzebnych napięć, zamiast tego oferując spokojne, rzeczowe wsparcie. Pomocne może być przypominanie o leczeniu, wspólne planowanie dnia czy ograniczenie bodźców.
Podczas fazy depresji najważniejsze jest okazanie empatii i uważności – chorego nie należy poganiać ani próbować pocieszać na siłę. Zrozumienie, że w chorobie dwubiegunowej objawy są wynikiem zaburzenia, a nie braku chęci do życia, pozwala uniknąć niepotrzebnego napięcia. Bliscy mogą również wspierać chorego w monitorowaniu wczesnych objawów nawrotu i zachęcać do regularnych wizyt u psychiatry.
Warto mieć świadomość, że niektóre zachowania, choć wynikają z troski, mogą przynieść odwrotny skutek. Wspieranie osoby z CHAD nie powinno polegać na wywieraniu presji ani narzucaniu tempa zdrowienia. Sugerowanie „powrotu do normalności” czy oczekiwanie szybkiej poprawy stanu emocjonalnego może wywoływać frustrację i poczucie niezrozumienia. Równie niebezpieczne jest umniejszanie objawów choroby lub próby ich racjonalizacji. Zdania w rodzaju „weź się w garść” nie tylko nie pomagają, ale mogą pogłębić izolację i poczucie winy. Należy także pamiętać, że zachowania chorego nie są przejawem złej woli, lecz skutkiem zaburzenia.
Gdzie szukać pomocy?
Zauważenie u siebie objawów choroby afektywnej dwubiegunowej to pierwszy krok – kolejnym jest sięgnięcie po profesjonalne wsparcie. Osoby doświadczające naprzemiennych epizodów depresji i podwyższonego nastroju powinny skonsultować się z lekarzem psychiatrą, który oceni objawy, przeprowadzi wywiad i, jeśli będzie to konieczne, postawi diagnozę. Psychiatra może również zaplanować leczenie farmakologiczne i skierować pacjenta do psychologa klinicznego lub na psychoterapię.
Pomoc dostępna jest nie tylko stacjonarnie, ale również online. W przypadku braku dostępu do lokalnej poradni lub potrzeby szybkiej konsultacji warto skorzystać z opcji teleporady, a w razie potrzeby – uzyskać e-receptę na wcześniej przepisane leki. Konsultacje zdalne mogą być szczególnie pomocne dla osób, które zmagają się z ograniczoną mobilnością lub mieszkają poza dużymi ośrodkami.
W sytuacjach nagłych lub kryzysowych, zwłaszcza gdy pojawiają się myśli samobójcze, ważne jest, by nie zwlekać z szukaniem pomocy. W Polsce działają bezpłatne infolinie kryzysowe, takie jak:
Telefon Zaufania 116 123 (czynny codziennie od 14:00 do 22:00),
Centrum Wsparcia dla Osób w Kryzysie Psychicznym – 800 70 2222 (czynne całą dobę).
Można także zgłosić się do najbliższego szpitala psychiatrycznego lub izby przyjęć.
Podsumowanie
Choroba afektywna dwubiegunowa rozpoczyna się zwykle przed 30. rokiem życia, często pierwszy epizod choroby ma charakter depresyjny. CHAD nie ogranicza się jednak do nawracających okresów depresji – osoba chora doświadcza także fazy podwyższonego nastroju, a czasem mogą pojawić się objawy psychotyczne. Gdy pojawia się epizod maniakalny lub hipomaniakalny, możliwe jest postawienie właściwej diagnozy. Choroba afektywna dwubiegunowa wymaga specjalistycznego podejścia i leczenia, które pomaga stabilizować objawy. Na jej przebieg wpływają też czynniki społeczne i środowiskowe. Jeśli doświadczane objawy budzą niepokój, warto rozważyć konsultację psychiatryczną i rozpocząć diagnostykę. Wczesne rozpoznanie i odpowiednia terapia mają tu kluczowe znaczenie – pozwalają ograniczyć ryzyko nawrotów i poprawić jakość życia pacjenta.
Najczęściej zadawane pytania
Główne wnioski
- Choroba afektywna dwubiegunowa to zaburzenie cykliczne, w którym epizody depresji występują naprzemiennie z fazami podwyższonego nastroju.
- U wielu pacjentów pierwszy epizod choroby ma charakter depresyjny, dlatego CHAD bywa długo nierozpoznana.
- Diagnozę stawia się, gdy choć raz następuje przejście nastroju z depresyjnego na maniakalny lub hipomaniakalny – to kluczowe dla odróżnienia CHAD od depresji jednobiegunowej.
- Objawy i leczenie choroby dwubiegunowej różnią się od leczenia klasycznej depresji i wymagają indywidualnego podejścia.
- Epizody depresji występują często i mogą dominować w obrazie choroby, zwłaszcza w typie II.
- Pacjenci cierpiący na chorobę afektywną dwubiegunową potrzebują stałej opieki psychiatrycznej oraz wsparcia psychoedukacyjnego i społecznego.
