Tabletki poronne to środki farmakologiczne stosowane w celu przerwania wczesnej ciąży. Ich dostępność, działanie i legalność budzą wiele emocji i kontrowersji. W tym artykule wyjaśnimy, czym są i jak działają tabletki poronne. Omówimy ich skuteczność, skutki uboczne i aspekty prawne. Artykuł opiera się na sprawdzonych źródłach i nie ma charakteru opiniotwórczego – ma pomóc w świadomym podejmowaniu decyzji w ramach polskiego prawa. Czy tabletki poronne są skuteczne i czy ich stosowanie jest legalne?
Z tego artykułu dowiesz się…
- Czym są tabletki poronne i jak działają.
- Jaka jest skuteczność tabletek poronnych i od czego zależy.
- Jak dawkuje się tabletki poronne.
- Jakie są możliwe skutki uboczne, ryzyka i przeciwwskazania.
- Co o tabletkach poronnych mówi polskie prawo.
- Czy kobieta ponosi odpowiedzialność prawną za aborcję farmakologiczną.
- Czy można dostać receptę na tabletki poronne.
- Gdzie szukać pomocy i jakie kroki można podjąć.
Przeczytaj także:
Tabletka dzień po jako antykoncepcja awaryjna – bezpieczeństwo, działanie i dostępność
Ciąża – objawy, etapy i co powinnaś wiedzieć o rozwoju dziecka
Tabletki poronne – czym się charakteryzują i jak działają?
Tabletki poronne, znane też jako tabletki do aborcji farmakologicznej, to preparaty stosowane w celu zakończenia ciąży na jej wczesnym etapie – zazwyczaj do 12. tygodnia. Najczęściej wykorzystuje się dwa leki: mifepriston i mizoprostol, które stosuje się w określonej sekwencji i dawce, aby wywołać skurcze i poronienie.
Mifepriston blokuje działanie progesteronu – hormonu niezbędnego do utrzymania ciąży. W jego wyniku dochodzi do zahamowania wzrostu endometrium, czyli miejsca, gdzie zagnieżdża się zarodek. Mizoprostol z kolei wywołuje skurcze macicy, które prowadzą do sztucznego poronienia. Cały proces przypomina wczesne naturalne poronienie i zwykle trwa od kilku do kilkunastu godzin.
Ważne jest, aby nie mylić tabletek poronnych z antykoncepcją awaryjną, czyli tzw. tabletką „dzień po”. Antykoncepcja awaryjna hamuje owulację, czyli moment uwolnienia gotowej do zapłodnienia komórki przez jajnik. Wskutek opóźnienia owulacji, plemniki nie mogą dotrzeć do komórki jajowej, uniemożliwiając zajście w ciążę. Tabletkę „dzień po” najczęściej stosuje się niezwłocznie, jednak nie później niż 5 dni po stosunku.
Więcej informacji o antykoncepcji awaryjnej znajdziesz w naszym odrębnym wpisie: Tabletka dzień po jako antykoncepcja awaryjna – bezpieczeństwo, działanie i dostępność
Skuteczność tabletek poronnych
Skuteczność tabletek poronnych zależy m.in. od wieku ciąży (wg danych najskuteczniej działają do 12. tygodnia), poprawności zastosowania leków oraz indywidualnej reakcji organizmu. Według licznych organizacji medycznych, jeśli leki są stosowane zgodnie z zaleceniami, skuteczność aborcji farmakologicznej wynosi nawet 98%.
Najwyższą skuteczność zażycia tabletek poronnych odnotowuje się do 6. tygodnia ciąży, gdzie połączenie mifepristonu i mizoprostolu działa w 98% przypadków. W sytuacji ciąż do 9. tygodnia, skuteczność utrzymuje się na poziomie około 95–98%, jeśli leki są stosowane prawidłowo. Po 9. tygodniu skuteczność zaczyna spadać – w okolicach 12. tygodnia wynosi ona około 70–80%, w zależności od zestawu leków i przestrzegania zaleceń.
Warto podkreślić, że wpływ na skuteczność ma także rodzaj zażytej substancji, jej dawka i metoda zastosowania. Według badania MifeMiso kombinacja mifepristonu i mizoprostolu wykazały skuteczność na poziomie około 83% (niepowodzenie zakończenia ciąży wystąpiło u 17% badanych pacjentek), zaś w przypadku bardzo wczesnej ciąży (ok. 6 tygodnia) inne badanie wykazało skuteczność metody na poziomie około 96,7% przy prawidłowym zastosowaniu leków.
Stosowanie wyłącznie mizoprostolu (bez mifepristonu) okazało się mniej skuteczne – niepowodzenie zakończenia ciąży wystąpiło u około 24% pacjentek. Efektywność zależy tu w dużym stopniu od dawki oraz metody przyjęcia – mizoprostol przyjęty samodzielnie może być niewystarczający, szczególnie w późniejszym etapie ciąży.
Dawkowanie tabletek poronnych i metoda podania
Standardowa dawka mifepristonu to 200 mg, choć czasem stosuje się 600 mg. Wyższa dawka leku może być skuteczniejsza w niektórych sytuacjach, ale nie zawsze jest konieczne podanie większej ilości leku. Mizoprostol z kolei zwykle przyjmuje się w dawce 800 μg, ale dawki mogą być dzielone lub mniejsze (np. 400 μg), jeśli są podawane w krótszych odstępach czasu.
Mifeprison podaje się wyłącznie doustnie. Mizoprostol z kolei wchłania się przez śluzówkę, zatem może być podany zarówno doustnie, jak i dopochwowo lub pod język. Wg badań Mizoprostol podany dopochwowo lub podjęzykowo wykazuje większą skuteczność niż podanie doustne, gdyż zapewnia wyższe stężenie substancji w organizmie.
Na końcowy efekt farmakologicznej aborcji wpływają również czynniki indywidualne: wiek ciąży, stan zdrowia, sposób przyjęcia leków oraz reakcja organizmu.
Ważne
Przy aborcji farmakologicznej ważne jest, aby kobieta stosowała się do szczegółowych zaleceń i – w miarę możliwości – miała dostęp do wsparcia medycznego.
Możliwe skutki uboczne i ryzyka zdrowotne
Aborcja farmakologiczna jest uznawana za bezpieczną metodę przerywania ciąży we wczesnym etapie, jednak – jak każda ingerencja medyczna – może wiązać się z pewnymi skutkami ubocznymi oraz ryzykiem zdrowotnym. Znajomość możliwych objawów pomoże lepiej przygotować się do tego procesu i rozpoznać sytuacje, które mogą wymagać konsultacji lekarskiej.
Najczęstsze skutki uboczne zażycia tabletek poronnych
Do typowych objawów po zażyciu tabletek poronnych należą: skurcze i bóle brzucha, obfite krwawienie, nudności, wymioty, biegunka, gorączka, dreszcze, a także zaburzenia cyklu menstruacyjnego. Objawy te wynikają z działania leków – zwłaszcza mizoprostolu, który wywołuje skurcze macicy, aby umożliwić wydalenie jej zawartości.
Zgodnie z badaniami opublikowanymi w International Journal of Gynecology and Obstetrics, częstość występowania niektórych objawów zależy od zastosowanej kombinacji leków. U pacjentek przyjmujących mifepriston z mizoprostolem gorączka występowała u 2,25%, natomiast przy samym mizoprostolu – aż u 12,12%. W przypadku wymiotów było to odpowiednio 7,64% kontra 14,45%. Nudności i biegunka występowały w obu grupach, ale różnice nie były statystycznie istotne.
Jak długo mogą utrzymywać się objawy?
Najbardziej intensywne objawy pojawiają się w pierwszej dobie po przyjęciu tabletek. Skurcze i krwawienie zwykle zaczynają się w ciągu kilku godzin po zażyciu mizoprostolu i mogą trwać od 2 do 5 godzin. Towarzyszyć im mogą dreszcze, uczucie osłabienia, nudności, a także przejściowa lekka gorączka.
Krwawienie jest normalnym elementem procesu i może trwać od dwóch do nawet 6 tygodni (do 45 dni). Zazwyczaj jest najintensywniejsze w pierwszych dniach, potem stopniowo się zmniejsza. Objawy żołądkowo-jelitowe i bóle pleców zazwyczaj ustępują w ciągu kilku dni do tygodnia. Typowe objawy ciążowe, takie jak nudności i tkliwość piersi, zwykle zanikają w ciągu kilku dni do dwóch tygodni po przyjęciu leków.
Co jest uważane za normę a co powinno niepokoić?
Intensywne krwawienie, przypominające obfitą miesiączkę, w pierwszych dniach jest normalne. Jednak jeśli kobieta zużywa więcej niż dwie podpaski na godzinę przez kilka godzin z rzędu, powinna niezwłocznie skonsultować się z lekarzem – może to świadczyć o nadmiernej utracie krwi.
Bóle podbrzusza są powszechne i wynikają ze skurczów macicy. Można je łagodzić dostępnymi bez recepty lekami przeciwbólowymi, takimi jak ibuprofen czy naproksen. Jeśli jednak ból jest nieustający, bardzo silny lub towarzyszą mu inne niepokojące objawy (np. gorączka powyżej 38°C, cuchnące upławy), konieczna jest pomoc medyczna.
Kiedy zgłosić się do lekarza?
Aby uniknąć niebezpiecznych powikłań, do lekarza należy zgłosić się w sytuacjach gdy:
krwawienie jest wyjątkowo obfite lub utrzymuje się bez zmniejszenia przez ponad dwa tygodnie,
pojawi się silna gorączka, dreszcze, nieprzyjemny zapach wydzieliny z pochwy,
po dwóch tygodniach wciąż występują objawy ciąży (np. mdłości, bolesność piersi),
występuje silny, nieustępujący ból mimo przyjęcia środków przeciwbólowych,
pojawiły się inne niepokojące objawy.
Doświadczenia emocjonalne związane z aborcją farmakologiczną mogą być bardzo różne i zależą od wielu czynników – indywidualnych przekonań, okoliczności życiowych, wsparcia otoczenia czy wcześniejszych doświadczeń. Część osób odczuwa ulgę i spokój, inne mogą mierzyć się z napięciem, smutkiem lub wyrzutami sumienia. Wszystkie te reakcje są naturalne i zrozumiałe.
Nie każda osoba potrzebuje wsparcia psychologicznego po aborcji, jednak jeśli pojawiają się trudności w codziennym funkcjonowaniu, uporczywe negatywne emocje lub potrzeba rozmowy, warto sięgnąć po pomoc – np. psychologa lub zaufanej osoby. Wsparcie może okazać się nieocenione, zwłaszcza gdy temat aborcji jest dla Ciebie trudny i budzi silne emocje.
Jakie są przeciwwskazania do stosowania tabletek poronnych?
Przeciwwskazaniami do zastosowania tabletek poronnych są m.in. przewlekła niewydolność nadnerczy lub niewydolność wątroby, uprzednia silna reakcja alergiczna na mifepriston lub mizoprostol, czy porfiria o podłożu genetycznym. Choroby i zjawiska te dotyczą jednak niewielkiego odsetka populacji. Warto wiedzieć, że w przypadku ciąży pozamacicznej, aborcja farmakologiczna i skurcze z nią związane nie przyniosą efektów, gdyż płód znajduje się poza macicą.
Jednocześnie należy podkreślić, że jeśli aborcja farmakologiczna jest przeprowadzana po 12. tygodniu ciąży, a kobieta ma grupę krwi Rh-, to w dniu wykonywania aborcji należy przyjąć zastrzyk immunoglobuliny anty-D (najpóźniej 72 godziny po wykonaniu zabiegu). W przeciwnym wypadku może nastąpić konflikt serologiczny – organizm kobiety może wtedy potraktować komórki krwi płodu jako „obce” i zacząć wytwarzać przeciwciała. Zastrzyk z immunoglobuliną anty-D chroni przed wytworzeniem szkodliwych przeciwciał i pozwala na bezpieczne przejście kolejnych ciąż.
Czytaj także: Ciąża – objawy, etapy i co powinnaś wiedzieć o rozwoju dziecka
Tabletki wczesnoporonne a aspekty prawne w Polsce
Zagadnienie aborcji farmakologicznej w Polsce budzi wiele emocji, również z uwagi na obowiązujące regulacje prawne, które są bardziej restrykcyjne niż w wielu innych krajach Unii Europejskiej. Warto jednak wyraźnie oddzielić fakty od opinii – w świetle polskiego prawa istnieją konkretne zapisy dotyczące zarówno samodzielnego przerywania ciąży, jak i udzielania w tym pomocy.
Czy samodzielne użycie tabletek poronnych jest legalne?
Zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem, kobieta nie ponosi odpowiedzialności karnej za samodzielne przerwanie ciąży – również za pomocą tabletek poronnych. Nie istnieje przepis, który penalizowałby samą ciężarną za podjęcie decyzji o aborcji.
Karalne jest natomiast:
przerwanie ciąży z naruszeniem przepisów Ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży
udzielenie pomocy w aborcji, jeśli odbywa się to poza ustawowo dopuszczalnymi przypadkami (tzw. pomocnictwo w aborcji).
Samodzielne przerwanie ciąży przy użyciu tabletek poronnych nie jest karane w Polsce, jednak aborcja farmakologiczna w szpitalu jest dopuszczalna tylko w przypadku spełnienia określonych przesłanek ustawowych, takich jak zagrożenie zdrowia lub życia kobiety, czy ciąża będąca następstwem czynu zabronionego.
Legalność posiadania i zakupu tabletek poronnych
Tabletki poronne, czyli mifepriston i mizoprostol, nie są dostępne w polskich aptekach i nie są dopuszczone do obrotu w Polsce. Mimo to kobiety mogą je legalnie zamówić z zagranicy na własny użytek – np. za pośrednictwem organizacji wspierających dostęp do aborcji.
Posiadanie tych tabletek na własny użytek nie jest nielegalne, pod warunkiem że nie ma zamiaru ich odsprzedaży ani nie dochodzi do ich wprowadzenia do obrotu.
Konsekwencje prawne dla osób trzecich
Choć kobieta przerywająca ciążę samodzielnie nie ponosi konsekwencji karnych, osoby trzecie – w tym lekarze i bliscy – mogą podlegać odpowiedzialności karnej, jeśli pomagają w aborcji. Zgodnie z:
Art. 152 §1 Kodeksu Karnego: Lekarz, który przeprowadzi aborcję z naruszeniem przepisów ustawy, może podlegać karze do 3 lat pozbawienia wolności.
Art. 152 §2: Osoba udzielająca pomocy w przerwaniu ciąży z naruszeniem przepisów również podlega karze do 3 lat więzienia.
Art. 152 §3: Jeśli płód osiągnął zdolność do samodzielnego życia poza organizmem matki, kara może wynosić od 6 miesięcy do 8 lat więzienia.
Źródła: 1, 2, art. 152 - https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/kodeks-karny-16798683/art-152.
Jak wygląda sytuacja w innych krajach UE?
W większości państw Unii Europejskiej dostęp do tabletek poronnych jest znacznie łatwiejszy. W niektórych krajach są one dostępne w aptekach lub za pośrednictwem systemu ochrony zdrowia. Przykładowo, w Holandii tabletki poronne są dostępne bez recepty i mogą być wysłane pocztą. Na tle tych regulacji obowiązujące przepisy w Polsce pozostają jednymi z bardziej restrykcyjnych w Europie, choć samodzielne przerwanie ciąży tabletkami wciąż mieści się w granicach prawa.
Czy można dostać receptę na tabletki poronne w Polsce?
Nie. Tabletki poronne, takie jak mifepriston i mizoprostol, nie są dostępne w aptekach w Polsce i nie można ich uzyskać na receptę. Wynika to z faktu, że aborcja farmakologiczna jest w Polsce legalna wyłącznie w ściśle określonych przypadkach i musi być przeprowadzona w warunkach szpitalnych. W związku z tym lekarz w standardowej praktyce ambulatoryjnej nie może przepisać tych leków pacjentce.
Choć lekarz lub ginekolog nie przepisze tabletek poronnych, może pomóc kobiecie na inne sposoby:
wyjaśnić dostępne prawnie i medycznie opcje postępowania i ich konsekwencje zdrowotne,
skierować na badania, które potwierdzą ciążę i jej wiek,
zapewnić wsparcie emocjonalne i pomóc w podjęciu decyzji dotyczącej ciąży,
przekazać informacje o organizacjach, które oferują pomoc kobietom w ciąży, takich jak Ośrodek Interwencji Kryzysowej,
w uzasadnionych przypadkach – skierować do szpitala w celu przeprowadzenia legalnej aborcji,
wystawić zwolnienie lekarskie (L4) w przypadku pogorszenia stanu psychicznego lub fizycznego,
skierować pacjentkę do psychologa lub psychiatry, jeśli ta potrzebuje wsparcia emocjonalnego.
Pozamedyczne źródła dostępu do tabletek poronnych
Umów teleporadę z lekarzem
Oszczędź czas i zadbaj o swoje zdrowie bez wychodzenia z domu. Porozmawiaj z lekarzem przez telefon, otrzymaj diagnozę i zalecenia – szybko i bezpiecznie.
W praktyce wiele kobiet w Polsce decyduje się na samodzielne przerwanie ciąży, korzystając z pomocy organizacji wspierających dostęp do bezpiecznej aborcji farmakologicznej. Takie organizacje jak Aborcyjny Dream Team czy Dziewuchy Dziewuchom oferują rzetelne informacje o bezpiecznym stosowaniu tabletek w warunkach domowych, a także wsparcie informacyjne i emocjonalne.
Skala zjawiska aborcji farmakologicznej w Polsce – co warto wiedzieć?
Dane NFZ pokazują, że w 2024 roku wykonano 896 legalnych aborcji w szpitalach, ale rzeczywista liczba aborcji, zwłaszcza farmakologicznych, jest znacznie wyższa. Biorąc pod uwagę fakt, że w Polsce żyje ok. 19,5 mln kobiet, z czego ponad 81% to osoby powyżej 17. roku życia, szacuje się, że:
ponad 1,5 miliona kobiet w Polsce mogło choć raz w życiu przerwać ciążę,
11% kobiet w wieku 18–25 lat w latach 2024-2025 zadeklarowało, że przeszło aborcję – co stanowi ok. 18% wszystkich przypadków,
ponad połowa aborcji dotyczy kobiet powyżej 30. roku życia, co obala mit, że decyzję o przerwaniu ciąży podejmują głównie młodsze kobiety.
Gdzie można szukać pomocy i jakie są alternatywy w sytuacji nieplanowanej ciąży?
Nieplanowana ciąża może budzić silne emocje i wątpliwości. Niezależnie od tego, jaką decyzję podejmie kobieta – o kontynuowaniu ciąży, jej przerwaniu czy adopcji – ma prawo do informacji, wsparcia i opieki. Istnieje wiele miejsc, które oferują pomoc medyczną, psychologiczną i prawną.
Alternatywne opcje w sytuacji nieplanowanej ciąży
Każda kobieta ma prawo wybrać ścieżkę, która najlepiej odpowiada jej potrzebom i przekonaniom:
Kontynuacja ciąży ze wsparciem psychologicznym – Wiele placówek publicznych i organizacji pozarządowych oferuje bezpłatne konsultacje z psychologiem lub terapeutą, które mogą pomóc przepracować emocje, wątpliwości i lęk.
Decyzja o oddaniu dziecka do adopcji – Wiele ośrodków adopcyjnych umożliwia kobietom oddanie urodzonego dziecka do adopcji, jednocześnie zapewniając wsparcie psychologiczne w tej trudnej decyzji.
Legalna aborcja w szpitalu – Jeśli ciąża zagraża zdrowiu lub życiu kobiety, lub jest wynikiem czynu zabronionego (np. gwałtu). Wówczas kobieta ma prawo do legalnego przerwania ciąży w warunkach szpitalnych. W takich sytuacjach pomocne może być zgłoszenie się do lekarza ginekologa lub do szpitala z oddziałem ginekologiczno-położniczym.
Organizacje oferujące wsparcie medyczne i psychologiczne
Kobiety w ciąży – zarówno te chcące ją kontynuować, jak i te szukające innych rozwiązań – mogą uzyskać pomoc w organizacjach i fundacjach działających na rzecz zdrowia i praw kobiet. Jeśli szukasz wsparcia, możesz skontaktować się z takimi organizacjami jak:
Aborcyjny Dream Team – udziela informacji o bezpiecznym stosowaniu tabletek poronnych i wspiera kobiety w procesie decyzyjnym,
Federacja na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny (FEDERA) – prowadzi poradnictwo medyczne, prawne i psychologiczne, a także interweniuje w sytuacjach łamania praw pacjentek,
Grupa Ponton – zapewnia edukację seksualną oraz wsparcie informacyjne zwłaszcza dla młodych osób,
Niebieska Linia – oferuje wsparcie osobom w kryzysie przemocy domowej, co często bywa powiązane z nieplanowaną ciążą (tel. 800 120 002),
Fundacja Centrum Praw Kobiet – oferuje pomoc psychologiczną, prawną i interwencyjną (tel. 800 107 777).
W trudnej sytuacji emocjonalnej warto skorzystać z pomocy specjalistów. Bezpłatne linie wsparcia psychologicznego dostępne są w całej Polsce. Oprócz Fundacji Centrum Praw Kobiet, warto rozważyć kontakt z Telefonem Zaufania dla osób w kryzysie emocjonalnym – (tel. 116 123) lub z Telefonem Zaufania dla dzieci i młodzieży – (tel. 116 111).
Tabletki poronne – podsumowanie
Decyzja o przerwaniu ciąży – niezależnie od przyczyn – jest trudna i osobista. W artykule przedstawiliśmy rzetelne informacje dotyczące działania tabletek poronnych, ich skuteczności, aspektów prawnych w Polsce oraz dostępnych form wsparcia. Naszym celem było umożliwienie Ci podjęcia świadomej decyzji na podstawie faktów.
Pamiętaj, że w razie wątpliwości warto skonsultować się z lekarzem, który pomoże Ci zrozumieć dostępne możliwości, zadbać o zdrowie i wskazać bezpieczne rozwiązania. Masz pytania lub niepokoi Cię Twój stan zdrowia? Skonsultuj się z lekarzem (teleporada), aby uzyskać profesjonalne wsparcie i odpowiedzi na swoje pytania.
Najczęściej zadawane pytania
Główne wnioski
- Tabletki poronne działają na bazie mifepristonu i mizoprostolu i są skuteczne w pierwszych tygodniach ciąży.
- Samodzielne przerwanie ciąży nie jest karalne dla kobiety, ale osoby pomagające w dostępie do tabletek mogą ponosić konsekwencje prawne.
- Nie można legalnie uzyskać recepty na tabletki poronne w Polsce – ich stosowanie poza warunkami szpitalnymi nie jest regulowane prawnie.
- Jeśli szukasz wsparcia, warto skorzystać z pomocy organizacji oferujących porady medyczne i psychologiczne.
